د روغتیا نړیوال سازمان( ډبلیو اېچ او) مشر وايي،د کووېډ-۱۹ جهاني وبا ختمېدو ته بېخي نېږدې نه ده.

تېدروس ایدهانوم ګیبریېسس دا خبره په داسې حال کې کړې ده چې د کورونا وایرس اومیکرون بڼې په تېزۍ سره د خپرېدو له امله د کووېډ-۱۹ ناروغۍ زیات شمېر کېسونه مخې ته را روان دي.

نوموړي د جنورۍ پر ۱۸مه د اومیکرون په اړه د هغه تاثر په هکله خبرداری ورکړ چې ګواکې خطر یې ځکه کم وي چې د کورونا وایرس د نورو بڼو پرتله خلک نسبتاً کم ناروغه کوي.

په جنیوا کې د روغتیا نړیوالې ادارې مرکز کې نوموړي خبریالانو ته وویل چې اومیکرون ښايي په اوسط ډول ډېر شدت نه لري خو دا خبره غولوونکې ده چې ګواکې دا بڼه معتدله ناروغي رامنځ ته کوي.

نوموړي زیاته کړه" تېروځی مه کوئ، اومیکرون په روغتونونو کې د ناروغانو داخلېدو او د مړینې سبب کېږي، ان تر دې چې لږ ډول کم شدید کېسونه هم پر روغتیايي سهولتونو فشار اچوي."

دا مهال په ډېره تېزۍ سره خپرېدونکې اومیکرون بڼه د نړۍ په زیاترو برخو کې غالبه ده او له برازیله نیولې تر فرانس یې ریکارډ کېسونه مخې ته راغلي دي.

په داسې حال کې چې سپینې ماڼۍ خبرداری ورکړی، روسیه کله هم په اوکراین برید کولای شي د امریکا د بهرنیو چارو وزیر انتوني بلېنکن په اوکراین کې د احتمالي نوې جګړې د مخنیوي په هدف د بیړنیو خبرو لپاره کیف او برلن ته تللی دی.

ټاکل شوې ده چې له دې وروستو به نوموړی له خپل روسي سیال سرګي لاوروف سره د لیدنې لپاره جنیوا ته ولاړ شي.

دواړو سفارتکارانو د جنورۍ پر ۱۸مه د ټېلېفون د لارې خبرې کړې وې.

روسیې د اوکراین پولې ته نېږدې لسګونه زره پوځیان ځای پر ځای کړي دي او غربي هېوادونه وېره لري چې ښايي دا کار د ممکنه یرغل تیاری وي.

خو مسکو دا تورونه ردوي او وايي، پر ګاونډي هېواد اوکراین د حملې نیت نه لري.

تېره اوونۍ روسي سفارتکارانو د امریکا، ناټو او اروپايي ټولنې له لوړ پوړو چارواکو سره وکتل، تر څو د ماسکو په هغه پراخو مطالبو خبرې وکړي چې د اروپا په امنیتي جوړښت کې د لویو بدلونونو غوښتنه کوي.

د دې مذاکراتو څه نتیجه رانغله او ورپسې د روسیې چارواکو داسې پارونکي بیانونه ورکړل چې لوېدیز چارواکي یې اندیښمن کړي دي.

د سپینې ماڼۍ ویاندې جین ساکي د جنورۍ پر۱۸مه خبریالانو ته وویل چې دا یو ډېر خطرناک صورتحال دی او موږ اوس په یوه داسې مرحله کې یو چې روسیه هر وخت په اوکراین برید کولای شي.

د اسلام اباد های کورټ د جنورۍ پر ۱۸مه د لادرکه خبریال او ليکوال مدثر نارو د مقدمې اورېدنه وکړه.

د عدالت مشر قاضي اطهر من الله له حکومته پوښتلي چې د خبریال مدثر نارو د لادرکۍ په اړه ځواب ورکړي.

نوموړی له سرکاري وکیل جنرل خالد جاوېد څخه د عدالتي کارروايي پر مهال وپوښتل چې حکومت تر دې دمه د نارو د موندلو په اړه څه ګامونه پورته کړي دي؟

خو په ځواب کې سرکاري وکیل ورته ويلي، که څه هم پر حکومت د خلکو د لادرکۍ تورونه لګول کېږي خو دا د حکومت تګلاره نه ده بلکې د ورکو کسانو د موندلو لپاره یې کمیشن هم جوړ کړی.

اطهر من الله پر دې اړه وويل چې په هېواد کې د هر وګړي د لادرکۍ پوښتنه به نېغ په نېغه له وزیر اعظمه کېږي.

اټارني جنرل له عدالته د پوښتنو د ځوابولو لپاره د مهلت غوښتنه وکړه. د دې مقدمې بله اورېدنه به د فبرورۍ پر ۱۴مه کېږي.

خبريال مدثر نارو، چې د پاکستان له بېلا بېلو شخصي ټېلېويژن چينلونو سره يې کار کړی دی، د ۲۰۱۸ ز کال په اګست کې خپله مېرمن صدف چغتای او خپل زوی سچل، چې هغه وخت ايله د شپږو مياشتو وو، کاغان ته په چکر بيولي وو. نارو هم هلته لادرکه او تر ننه ورک دی.

د نوموړي مېرمن د خپل ورک خاوند مقدمه عدالت ته يوړه او ترڅنګ يې د خبريالانو او بشري حقونو او مدني فعالانو په مرسته د هغه د بازيابۍ لپاره احتجاجونه وکړل.

خو هغه د ۲۰۲۰ ز کال په مې کې د زړه درېدو له امله مړه شوه او اوسمهال د نارو بوډۍ مور او پلار له خپل ماشوم لمسي سره يوځای د هغه د موندلو لپاره د عدالتونو چکرونه وهي.

ټاکل شوې وه چې د پاکستان ملي امنیت سلاکار معید یوسف د یوه پلاوي په مشرۍ کابل ته ولاړ شي خو په کابل کې د پاکستان سفارت رسنیو ته په استولي پیغام کې ویلي چې دغه سفر د اوس لپاره ځنډېدلی دی.

د ځنډېدو د علت په اړه یې څه نه دي ویل شوي.

د طالبانو د حکومت مرستیال ویاند بلال کریمي هم مشال راډیو ته وویل چې تراوسه نه ده څرګنده چې پاکستاني پلاوی به کله افغانستان ته راشي.

نوموړي وايي، "دا چې کله به راشي او د هیت په ترکیب کې به څومره کسان وي، تراوسه مشخص نه ده."

تر دې مخکې پاکستاني رسنیو ویلي ول چې د پاکستان د ملي امنیت سلاکار په مشرۍ یو پلاوی به په دوه ورځني سفر د جنورۍ پر ۱۸مه کابل ته ولاړ شي او د طالبانو د حکومت له چارواکو سره به د ډیورند پر کرښه د اغزن تار د غزولو پر موضوع او د ملګروملتونو د غوښتنې پر اساس افغانستان ته د مرستو رسولو پر چارو خبرې وکړي.

په افغانستان کې چارواکي وايي چې د جنورۍ پر ۱۶مه په راغلو دوو زلزلو کې د وژل شوو شمېر لږ تر لږه ۲۶ ته رسېدلی دی.

دا زلزلې په بادغیس ولایت کې راغلې وې. د امریکا جیولوجیکل سروې ادارې د لومړنۍ زلزلې شدت ۵، ۳ او د دویمې هغه ۴،۹ یاد کړی دی.

راپورونه وايي، افغانستان له وړاندې له بشري بحران سره مخامخ وو خو په اګست کې د طالبانو لخوا د هېواد تر نیولو وروسته پکې هغه مهال حالات لا نور هم خراب شول چې مغربي هېوادونو ورته نړیوالې مرستې او په بهر هېوادونو کې اثاثو ته رسايي کنګل کړه.

د افغانستان د بیړنیو چارو په وزارت کې د بیړنیو خدماتو د مرکز چارواکي ملا جانان سایق په زلزله کې د وژل شوو کسانو د شمېر پخلی کړی او ویلي دي چې تر ۷۰۰ زیات کورونه ړنګ شوي دي.

پوليس وايي، وسله والو په پېښور کې یو دیني عالم ویشتلی دی.

د پېښور د پولیسو یوه چارواکي عالمزېب خان د جنورۍ پر ۱۷مه مشال راډیو ته وویل، دیني عالم شیخ عبدالحميد د جنورۍ پر ۱۶مه ماخوستن مهال په فقیراباد کې له مدرسې کور ته پر لار وو چې موټر سايکل سپرو وسله والو ورباندې ډزې وکړې.

ده وویل، په برید کې د شیخ عبدالحميد ورور شیخ محمد ژوبل دی.

د نوموړي په وینا بریدګر تښتېدلي دي، د پېښې مقدمه یې کښلې او پلټنې يې پيل کړې دي.

پوليسو دا نه دي ويلي چې حمله د ذاتي دښمنۍ په وجه شوې که تر شا يې بله وجه ده.

د حملې ذمه واري هم چا نه ده منلې.

د اسټرالیا یو عدالت له لوري د ټینس د نومیالي لوبغاړي نوواک جوکووېچ د غوښتنلیک تر ردېدو وروسته، حکومت هغه له هېواده وایست.

نوواک جوکووېچ چې د کووېډ-۱۹ واکسین یې نه دی کړی، اسټرالیا ته تر رسېدو وروسته له قانوني ستونزو سره مخامخ شو او ویزه یې لغوه شوه.

جوکووېچ او ورسره پلاوی یې چې یوه توقیف ځای کې ساتل کېدل، د جنورۍ پر ۱۶مه د مېلبرن هوايي ډګر ته ورسول شول او د دوبۍ په لوري یې پرواز وکړ.

تمه وه چې نوموړی د جنورۍ پر ۱۷مه د اسټرالیا د ټینس په اتلولۍ یا اسټرالیین اوپن سیالیو کې ګډون وکړي.

سربیايي نوواک جوکووېچ نهه واره د اسټرالیا د ټینس دا اتلولي ګټلې ده.

د نړۍ د ټینس دغه اتل په یوه بیان کې ویلي چې د اسټرالیايي چارواکو پرېکړې خواشینی کړی دی.

د برتانیا د ترهګرۍ ضد چارواکو تر هغې وروسته له امریکايي چارواکو سره په قضیه کې همکاري پیل کړې چې د امریکا په ټېکساس ایالت کې د یهودانو پر کنیسې (عبادتخانې) د یوشمېر کسانو د یرغمل کوونکي پېژندګلوي وشوه.

هغه سړی ۴۴ کلن وو، ملک فیصل اکرم نومېږي او برتانیوی وګړی وو.

امریکايي ولسمشر جو بایډن د جنورۍ ۱۵مې پېښه ترهګري بللې. پر هغه ورځ د ټېکساس له ډیلس ښار سره نېږدې په کولېوېل سیمه کې یو کس دیهودانو په عبادتځای کې څلور کسان تر شاوخوا ۱۰ ګېنټو یرغمل کړي ول.

وروسته د امریکا د پلټنو وفاقي ادارې (اېف بي ای) کارکوونکي عبادتځای ته ننوتل او د هغه کس په وژلو یې څلورواړه یرغمل شوي کسان روغ رمټ راخوشې کړل.

د برتانیا د بهرنیو چارو وزارت تایید کړې چې یرغمل کوونکی د هغه هېواد وګړی وو.

د برتانیې پولیس وايي، د ترهګرۍ ضد چارواکي په دې لړ کې له خپلو امریکايي همکارانو سره په رابطه کې دي.

د چين په بيجنګ ښار کې د کورونا وايرس نوې بڼې اوميکرون لومړی ناروغ میندل شوی دی.

دا له هغه يوه اوونۍ مخکې ده چې په چين کې د اولمپک ژمنۍ لوبې پيليږي.

د هيډيان ضلعې چارواکو ويلي دي چې د کورونا وایرس په دې نوې بڼه اخته شوي کس د استوګنې ځای او د کار ځای تړل شوي او په زرګونه خلک یې معاینه کړي دي.

بیجینګ او د هېواد په نورو ښارونو کې د اولمپیک لوبو تر پېليدو مخکې د کوورنا وايرس ټيسټونه زيات کړل شوي دي.

په چين کې د اولمپيک ژمنې لوبې د فرورۍ پر څلورمه پېلېږي.

د هند د ټاکنو کميشن د هېواد په پينځو رياستونو کې د کورونا وايرس ډيريدو له وجې پر سياسي جلسو بنديز غځولی دی.

یاد کمېشن د جنورۍ پر ۱۵مه په تازه لارښوونو کې اجازه ورکړې چې تر ۳۰۰ لږ خلک کولای شي چې په یو بند ځای کې د سیاسي هلو ځلو لپاره راغونډ شي. دا بنديز به د جنورۍ ۲۲مې پوري دوام لري.

دا په داسې حال کې ده چې د هند تر ټولو زيات نفوس لرونکي ریاست اتر پرديش کې په راتلونکې مياشت کې رياستي انتخابات کيږي.

په دې شمالي رياست کې چې بهارتيا جنتا پارټۍ واکمنه ده، دا انتخابات مهم بلل کيږي ځکه چې دا به د ۲۰۲۴ز کال عامو ټول ټاکنو لپاره زمينه برابره کړي.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر وايي، د امریکا وګړي د افغانانو ملاتړ ته ژمن دي.

انتوني بلینکن د جنورۍ پر ۱۵مه، په خپل ټویټر کې لیکلي چې د افغانستان پر موضوع یې د بشري چارو او د بېړنیو مرستو د همږغۍ لپاره د ملګرو ملتونو د سرمنشي له مرستیال مارټین ګریفیتس او د سره صلیب نړیوالې کمېټې له مشر پیټر ماوریر سره د انټرنیټ له لارې لیده کاته کړي دي.

نوموړي ویلي چې په دې لیدو کتو کې یې له ملګرو ملتونو او سره صلیب سره د امریکا د موجودو هڅو په اړه د همکارۍ پر پیاوړتیا خبرې کړې دي.

د امریکا د بهرنیو چار وزیر له NBC ټلویزیون سره په خپله یوه تازه مرکه کې ویلي وو چې هیواد یې هڅه کوي، د نړیوالې ټولنې په همکارۍ اړمنو افغانانو ته بشري مرستې ورسوي.

بل پلو، د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همږغۍ اداره وايي، په افغانستان کې ۹۵ فیصده وګړي کافي خواړه نه لري. د دې ادارې د اسیا پېسېفیک د څانګې مطبوعاتي مسوول پېیر پرسن د جنورۍ پر ۱۵مه، په ټویټر کې لیکلي، په افغانستان کې زیاتې میندې خپل خواړه هم خپلو ماشومانو ته ورکوي، چې له لوږې وژغورل شي.

ملګرو ملتونو خبرداری ورکړی چې د افغانستان نیمايي وګړي د بېوزلۍ له کبله له لوږې سره مخامخ دي، چې عاجلو بشري مرستو ته اړتیا لري.

د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګویتېرېش له واشنګټنه هیله وکړه چې د افغانستان کنګل شوې شتمنۍ ورپرېږدي.

ګویتېرېش د جنورۍ پر ۱۳مه په نیویارک کې په یوه خبري غونډه کې همداراز د ځینو شرایطو له مخې د شاوخوا ۹،۵ میلیارد ډالرو په ارزښت د افغانستان د کنګل شویو اسعارو او شتمنیو د ازادېدو غوښتنه وکړه.

ګویتېرېش وویل، د افغانستان لپاره د نړیوالو مالي مرستو پرېښودنه وغوښتله چې په سرکاري ادارو کې د کارمندانو تنخاګانې ورکړل شي او دولتي ادارې د روغتیا او تعلیم غوندې ضروري خدمات وړاندې کړای شي.

د طالبانو ویاند ذبیح‌ الله مجاهد د جنورۍ پر ۱۴مه پر ټویټر لیکلي چې د دوی حکومت د ملګرو ملتونو د سرمنشي لخوا له امریکا د افغانستان د پانګې د خلاصون غوښتنه ستایي.

د مجاهد په وینا، داسې دریځ نیول، د ملګرو ملتونو بې‌پریتوب او د ملتونو د حقوقو په اړه د دغه مهم نړیوال سازمان وقار ته ګټه رسوي.

واشنګټن د افغانستان د مرکزي بانک شاوخوا ۹،۵ میلیارده ډالره شتمنۍ کنګل کړې دي.

امريکا له طالبانو غواړي چې بشري حقونه په ځانګړي ډول د ښځو حقوق رعایت کړي او یو ټول‌ شموله حکومت رامنځته کړي.

په خيبر پښتونخوا کې د ۲۰۲۲ز کال لومړی د پوليو مخنيوي کمپاين به د جنورۍ پر ۱۷مه پیلېږي.

په پېښور کې د پوليو مخنيوي ادارې له دفتره د جنورۍ پر ۱۴مه مشال رېډيو ته په رالېږلې شوې خبرپاڼه کې ويل شوي چې په دې کمپاين کې به، ۴۴ لکو څخه زیاتو هغو ماشومانو ته، د ګوزڼ مخنيوي څاڅکي ورکول کېږي چې عمرونه یې له پنځو کالو نه کم وي.

په خبرپاڼه کې راغلي چې په دې پوليو ضد کمپاين کې به تر ۲۰ زرو زيات د صحت کارکوونکي په کورونو، روغتونونو، صحت بنيادي مرکزونو او بسونو اډو کې ماشومانو ته د ګوزڼ مخنيوي څاڅکي ورکوي.

دا په داسې حال کې ده چې پروسږکال په پاکستان کې د پوليو اته کيسونه رپورټ شوي ول چې په کې يو په خېبر پښتونخوا کې و.

اسټرالیا پر نړیوال کچ د ټینس په سیالیو کې د لومړي مقام لرونکي نوواک جوکووېچ ویزه لغوه کړې ده چې ورسره ښايي په مېلبرن کې د لویې اتلولۍ په سیالیو کې د خپل اعزاز د دفاع لپاره د هغه سربیايي لوبغاړي هیلې ختمې شي.

دا په داسې حال کې ده چې په مېلبرن کې د ټینس سیالیو پیلېدو ته څو ورځې وخت پاتې دی. د اسټرالیا د مهاجرت چارو وزیر الېکس هاک د جنورۍ پر ۱۴مه په یو بیان کې وویل، د روغتیا او د ښه نظم لپاره او د ولسي ګټې پر اساس د ویزې چارو په اړه د خپلو قانوني اختیاراتو په استعمالولو د جوکووېچ ویزه منسوخوي.

جوکووېچ او د هغه د وکیلانو ډلې په سمدستي ډول په دې اړه څه نه دي ویلي. نوموړی د ۲۱مې لویې اتلولۍ د ګټلو په تکل دی.

د اسټرالیا له قانون سره سم، جوکووېچ د دې پرېکړې پرضد د درخواست دایرولو حق لري. تر اوسه روښانه نه ده چې جوکووېچ به بیا حراستي خونې ته استول کېږي او که نه؟

د قانوني چارو پوهان وايي، هغه کولای شي چې تر هغې مودې چې یې قضیه په عدالتونو کې روانه وي، د لنډمهالی ویزې غوښتنلیک ورکړي. له دې سره به هغه وکولای شي چې ازاد پاتې شي او په سیالیو کې برخه واخلي.

جوکووېچ د واکسین په اړه شکمن دی او د طبي استثنا په ترلاسه کولو مېلبرن ته تللی وو. خو اسټرالیايي حکومت هلته پر ورتلونکو کسانو د کووېډ-۱۹ واکسین لازمي کړي دي.

د خیبر پښتونخوا روغتیا ادارې په صوبه کې د افغان کډوالو په ۱۲ کیمپونو کې د کووېډ-۱۹ ناروغۍ واکسیني کیمپېن پیل کړی دی.

د روغتیا په اداره کې د پروژې مشر ډاکتر افتخار علي د جنورۍ پر ۱۳مه مشال رادیو ته وویل، دا کیمپېن چې د جنورۍ پر ۱۳مه په نوښار کې د کډوالو له کیمپونو پیل شو، تر مارچ پورې به روان وي.

د نوموړي په خبره، هر هغه کډوال چې په پاکستان کې رجسټر وي، کولای شي چې واکسین شي. د ملګرو ملتونو د کډوالو اداره (یو اېن اېچ سي ار) وايي، په پاکستان کې شاوخوا ۱۴ لکه رجسټر افغان کډوال دي چې زیاتره یې په خیبر پښتونخوا کې میشت دي.

افتخار البته دا ونه ویل چې ایا حکومت به هغه لکونه کډوال هم واکسینوي چې په پاکستان کې د اوسېدو قانوني اسناد نه لري او که څنګه؟

په همدې حال کې په ډېسېمبر کې د خیبر پښتونخوا د روغتیا ادارې وویل چې د واکسینېدو لپاره یې د شناختي کارډ شرط ختم کړی دی.

هغې ادارې دا اقدام تر هغې وروسته وکړ چې د قبایلي سیمو زیاتره اوسېدونکي، په تېره ښځې، د شناختي کارډ نه لرلو له وجې له واکسینه د پاتې کېدو له ګواښ سره مخامخ شوې.

د جنورۍ پر ۱۲مه په جرمني او بلغاریا کې د کورونا وایرس تر ټولو زیاتې مثبتې پېښې ریکارډ شوې دي.

دا په داسې حال کې ده چې د صحت نړیوالې ادارې (ډبلیو اېچ او) په اروپا کې له غربي تر شرقي هېوادونو پورې د کورونا زیات خپرېدونکي اومېکرون بڼې د خپرېدو خبرداری ورکړی دی.

د جرمني د صحت چارواکو ۸۰ زره ۴۳۰ د کورونا نوي مثبت کېسونه رپورټ کړي دي.

دا په هغه هېواد کې د دې وبا له پیل راهیسې په یوه ورځ کې د مثبتو پېښو تر ټولو زیاته شمېره ده چې د تېر کال د نومبر میاشت کې په یوه ورځ کې د ۷۶ زرو مثبتو پېښو له شمېرې هم اوښتې ده او له دې سره د جرمني د مثبتو پېښو شمېره له ۷۶ لکو ۶۱ زرو او ۸۰۰ اوښتې ده.

د جنورۍ پر ۱۲مه د کورونا وایرس له وجې د مړو شمېر هم ۳۸۴ ته لوړ شوی دی چې له دې په جرمني کې د د دې وبا له وجې د مړو شویو کسانو شمېر یو لک ۱۴ زرو ۷۳۵ ته رسېدلی دی.

بلخوا په جنوب شرقي اروپایي هېواد بلغاریه کې د جنورۍ پر ۱۲مه د کورونا اووه زره ۶۲ مثبتې پېښې رپوټ شوي دي.

بلغاریه د اروپایي ټولنې تر ټولو کم واکسین شوی هېواد دی چې د ۶.۹ میلیونه ابادۍ یې له ۲۸ سلنه زیات وګړي په پوره ډول واکسین شوي دي.

په کوټه کې د احتجاج کوونکو ځوان ډاکټرانو او پوليسو ترمینځ نښته کې ګڼ کسان ژوبل شوي دي.

د مشال راډیو خبريال وايي، د جنورۍ پر ۱۲مه چې کله د ځوان ډاکټرانو سازمان غړي پر انسکمب سړک احتجاج ته راوتل نو پولیسو يې مخنيوي کاوو چې د دواړو خواو ترمینځ اخ وډب پیل شو.

د ځوان ډاکټرانو سازمان مشال رېډيو ته وويل چې پولیسو یې مظاهرچيان په ډنډو وهلي چې پکې تر ۱۰ زيات ډاکټران ژوبل شوي او تر ۵۰ پورې یې نيولي دي.

بلخوا پوليس وايي، مظاهره چیانو ډاکټرانو تر ټاکلي ځایه تېری وکړ او دوی مجبوره شول چې له مخکې تګ څخه يې راوګرځوي.

د ځوان ډاکټرانو سازمان روغتونونو ته د طبي سهولتونو ورکولو، د سرکاري روغتونونو د شخصي کولو د ممکنه پلان مخالفت او د صوبې صحت څانګې د سېکرېټريانو له څوکيو څخه د لیرې کولو غوښتنه کوي.

حکومت وايي، د ډاکټرانو جایزه غوښتنې مني خو د روغتونونو شخصي کولو هېڅ پلان نه شته.

د ننګرهار چارواکي وایي چې د لالپورې ولسوالۍ اړوند فتیح مېنه سیمه کې په یوه کور کې د لاسي بم له چاودنې د یوې کورنۍ دوه ښځې وژل شوي او یوه ټپي شوې ده.

د ننګرهار د اطلاعاتو او کلتور ریاست له لورې د جنورۍ پر ۱۲مه نېټه رسنیو ته په استول شوي پېغام کې ویل شوي چې د پېښې ښکار شوې مېرمنو له غره څخه د خاشاکو پنډ کې لاسي بم راوړی و چې د پنډ د غورځولو پر مهال چاودلی او یاده مرګ ژوبله یې رامنځته کړې ده.

د ننګرهار لالپوري ولسوالي له ډیورنډ کرښې سره جوخت موقعیت لري.

د دې ولسوالۍ په بېګانانو سیمه کې هم د جنورۍ پر ۱۰مه د یوه ښوونځي تر څنګ د هاوان یوه ناچاودلې سرګولوله د جوارو د پولیو خرڅوونکي له ریړې سره چاودلې وه چې د پولۍ خرڅوونکي په ګډون په کې نهه ماشومان وژل شوي وو او څلور یې ټپیان کړي وو.

د هاوان دا سرګولوله هم یو ماشوم د جوارو د پولیو د رانیولو لپاره راوړې وه.

په اسلام اباد کې د انټرنيټي جرمونو د قضيو څېړلو يوه عدالت د جنورۍ پر ۱۱مه د بشري حقونو فعال حيات پرېغال پرضد د حکومت جوړ کړی هغه کیس ختم کړی دی چې نوموړي پکې د غيرقانوني ډلو لپاره پر ان لاين تبليغاتو تورن وو.

پرېغال نن (د جنورۍ په يوولسمه) مشال راډيو ته وويل، چې دا کیس درې نيم کاله مخکې جوړ شوی خو نن د خپل وکيل لطيف اپرېدي په وکالت پر دوی لګېدلي ټول کيسونه ختم کړل شول. هغه زیاته کړه چې دی به خپله مبارزه روانه ساتي.

د يادونې وړ دي چې حيات پرېغال د ۲۰۱۸ز کال د جولای پر پینځمه نېټه په ډېره اسماعيل خان کې امنیتي ادارو بې له خبرولو له خپله کوره وړی وو او د پینډۍ په اډاياله جېل کې یې بندي کړی وو. نوموړی د ۲۰۱۸ز کال د اکتوبر پر ۱۵مه نېټه په ضمانت له جېله راخلاص شو خو نوم یې په اې سي اېل کې واچول شو.

حيات پرېغال د جنوبي وزیرستان د لدې سیمې اوسېدونکی دی. نوموړی د پښتون ژغورنې غورځنګ پخوانی او د ملي جمهوري غورځنګ اوسنی غړی دی.

د کډوالو لپاره کارکوونکې د ناروې د کډوالو کونسل د ملګرو ملتونو له هغې غوښتنې سره خپل غږ ملګری کړی چې وايي، په افغانستان کې دې د بشري ناورين لا زیاتېدو مخنيوي لپاره پینځه اربه ډالر مرسته وشي.

د دې کونسل مشر يان انګلينډ د جنورۍ پر ۱۱مه په يوه خبرپاڼه کې ويلي چې په ميليونونو افغانان خوراکي توکو او ژمنيو مرستو ته اړتيا لري.

هغه زیاته کړې چې په کابل کې ډيری بې کوره شوي خلک په موقتي سرپناوو کې په ډېر بد يخ کې شپې سبا کوي.

په افغانستان کې طالبانو د اګست پر ۱۵مه حکومت ونيو. تر هغه وروسته اقتصاد خراب شوی او روزګار کم شوی. همداراز د دوی په رسميت نه پيژندو له امله بهرنۍ مرستې ودرېدلې دي.

د جنورۍ پر ۱۱مه په کابل کې ښځو يو ځل بيا د خپلو حقونو لپاره مظاهره کړې ده.

پر ټولنيزو رسنيوو د دې مظاهره چيانو په خپرو شوو ويډيو ګانو کې ښکاري چې دوی د طالبانو له حکومته د تعليم او کار حق غواړي.

طالبانو د اګست په نيمايي کې د افغانستان حکومت تر نيولو وروسته له شپږم ټولګي اخوا د نجونو تعليم بند کړی او په ګڼو وزارتونو کې یې د ښځو د کار مخنیوی کړی دی.

دوی دريځ لري چې په مناسب وخت کې د شريعت چوکاټ په برابرولو سره به د دې اجازه ورکړي. خو د دې چوکاټ تشريح یې نه ده کړې.

د قزاقستان د کورنیو چارو وزارت وایي، په دې هېواد کې د مظاهره چیانو ضد عملیاتو په ترڅ کې نژدې اته زره کسان نیول شوي دي.

په عین حال کې د قزاقستان ولسمشر قاسم جومارت توقاییف وایي چې په الماتي او نورو ښارونو کې نظم بېرته عادي شوی دی.

د راپورونو له مخې الماتي د پراخو اعتراضونو شاهد و او معترضانو د یوې لنډې مودې لپاره هم د دې ښار هوایي ډګر نیولی و.

ولسمشر توقاییف پرون دوشنبه(د مرغومي ۲۰مه) د ګډو ګټو د تړون د سازمان غونډې ته په وینا کې وویل چې تر اوسه د مړینو دقیق ارقام معلوم نه دی او په دې اړه څېړنه روانه ده.

تر دې یوه ورځ مخکې د قزاقستان د روغتیا وزارت د مړینو شمېر۱۶۴ ښودلی و.

دغه اعتراضونه د جنوري په دوهمه د قزاقستان له لویدیځه د تیلو او ګازو د بیو د لوړېدو پر وړاندې پیل شول چې وروسته د دې هېواد ټولو لویو ښارونو ته پراخ شول.

امریکايي چارواکي وايي، د نهو ماشومانو په ګډون لږترلږه ۱۹ کسان هغه وخت مړه شول، چې د نیو یارک ښار په برونکس سیمه کې یوې لویې ودانۍ اور واخیست.

د هغه ښار د اوروژنې ادارې ویلي، د جنورۍ پر نهمه د دې ۱۹ منزله ودانۍ د اور مړه کولو لپاره ۲۰۰ اوروژونکي لاس په کار شول.

په دې اورلګېدنه کې ۶۳ کسان ټپیان شوي، چې له ډلې یې ۳۲ کسان په روغتونونو کې بستر دي.

چارواکي وايي، د اورلګېدنې د علت په اړه څېړنې کېږي.

په پاکستان کې د کورونا وايرس د نوې بڼې اومېکرون د پېښو تر ثبتېدو وروسته په هغه هېواد کې په ۲۴ ساعتونو کې ۱،۶۴۹ پېښې ثبت شوې دي.

په پاکستان کې یو ځل بیا د کووېډ-۱۹ ناروغانو شمېر په زیاتېدو دی او د کورونا وايرس وبا په اړه د پاکستان حکومتي ووبپاڼې د جنورۍ پر ۱۰مه نېټه ليکلي چې په تېرو ۲۴ ساعتو کې له ناروغۍ څخه درې کسان مړه شوي هم دي، چې ورسره په هغه هېواد کې په ۲۰۲۰ز کال کې د وبا له پیل راهیسې د مړو رسمي شمېر شاوخوا ۲۹،۰۰۰ ته رسېدلی دی.

له حکومتي شمېرو سره سم، په پاکستان کې له تېرو پينځو ورځو راهيسې هره ورځ تر ۱،۰۰۰ زياتې پېښې ثبتېږي، چې ورسره د ۲۰۲۰ز کال د فېبرورۍ راهيسې د ټولو وړجنو کسانو رسمي شمېر شاوخوا تر ۱۳ لکه زیات شوی تر ۱۲ لکه ۵۹ زره پورې کسان له ناروغۍ رغېدلي هم دي.

بلخوا په پاکستان کې د کورونا وايرس واکسيني بهير هم دوام لري.

د کورونا وايرس د څار ملي اداري (نيشنل کمانډ اینډ اپرېشن سېنټر) پر ووبپاڼه راغلي چې د جنورۍ ۱۰مې تر سهاره په ټول هېواد کې تر ۷۳.۸ مېلیونه زيات کسان بشپړ واکسين شوي دي.

د ۲۰۱۷ز کال له سرشمېرنې سره سم، د پاکستان ټوله ابادي شاوخوا ۲۰۸ مېلیونه ده.

د امریکا د بهرنیو چارو وزیر اینتني بلېنکن د قازقستان د ولسمشر هغه امر غندلی چې د حکومت مخالف مظاهره چیان دې "ځای پر ځای ووژل" شي.

نوموړي د جنورۍ پر نهمه اې بي سي ټېلېوېژن ته په مرکه کې وویل چې د قازقستان د ولسمشر قاسم جومارت توقایېف دا امر په دې اوسنۍ بڼه غلط دی او باید بېرته واخیستل شي.

بلېنکن وویل، امریکا په دې اړه وضاحت غواړي چې قازقستان ولې د خپل کورني تاوتریخوالي قابو کولو لپاره ضرورت درلود چې د روسیې په مشرۍ امنیتي ځواک ور وغواړي.

نوموړي دا څرګندونې پر داسې مهال کړې دي چې د جنورۍ پر شپږمه روسیو رسنیو وویل چې د مسکو په مشرۍ د ګډ امنیتي تړون سازمان په قازقستان کې عملیات پیل کړي دي.

د ګډ امنیتي تړون سازمان یو پوځي اېتلاف دی چې د پخواني شوروي اتحاد یوشمېر هېوادونه یې غړي دي.

د روسیې دولتي خبري اژانسونو ریا نووستي او تاس د جنورۍ پر شپږمه وویل چې د روسیې په مشرۍ د سوله ساتو ځواکونو ټولي د الوتکو له لارې مرکزي اسیايي هېواد ته داخل شوي ول.

د قازقستان ولسمشر قاسم جومارت توقایېف د جنورۍ پینځمې پر ماخوستن د ګډ امنیتي تړون له سازمانه د مداخلې غوښتنه وکړه. په هغه سازمان کې روسیه، قازقستان، ارمېنیا، بېلاروس، قرغیزستان او تاجکستان شامل دي.

په عین وخت کې د قازقستان چارواکو د جنورۍ پر نهمه وویل چې د پرتشدد احتجاج قابو کولو لپاره یې په امنیتي عملیاتو کې نېږدې ۶،۰۰۰ کسان نیولي دي.

په قازقستان کې ۳۰ کاله وړاندې له پخواني شوروي اتحاد څخه د خپلواکۍ راهیسې داسې پراخ احتجاجونه نه دي شوي.

مظاهرې لومړی د جنورۍ پر دویمه د تېلو په بیو کې د زیاتوالي ضد پیل شوې او وروسته خلکو د سیاسي اصلاحاتو غوښتنې هم وکړې.