بادينی د بلوجستان پښتون مېشتې سيمې کلا سيف الله او افغانستان د زابل ولايت ترمنځ پروت دی. په دې لار به هغه وخت غیرقانوني تجارت کېده کله چې پخواني شوروري اتحاد پوځيان په افغانستان کې ول چې دې سمګلنګ د ۱۹۹۰م کلونو تر پايه پورې دوام وکړ. خو د بلوچستان د تجارو په غوښتنه د پاکستان حکومت د باديني لار په رسمي تجارتي لار بدلولو فیصله وکړه او په ۲۰۰۷م زکال کې هلته پر بنيادي ډانچه کار پیل کړ.
د افغاستان او پاکستان ترمنځد ډيورنډ کرښې نيزدي ۱۲۰۰ کيليوميټره لار له بلوچستانه تيريږي خو د تجارت لار يوازې يوه د چمن هغه دهاخترمحمد کاکړ
د بلوچستان چېمبر اف کامرس د باديني لار خلاصولو لپاره يوه کمېټۍ جوړه کړې ده چې مشري يې اختر محمد کاکړ کوي.
نوموړي د جولايي پر ۲۰ مه نېټه مشال راډيو ته وويل چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ شاوخوا ۱۲ سوه کلوميټره پوله تر بلوچستان تېرېږي خو د ده په خبره د دواړو هېوادونو ترمنځ د تجارت لپاره يوازې يوه لویه لار د چمن ده.
هغه زياته کړه چې د پاکستان حکومت د باديني لار خلاصولو لپاره هلته د بنيادي ډهانچې کار بشپړ کړی دی. د ده په خبره هلته د کسټم کليرنس او بېنک ودانۍ، چېک پوسټونه او دروازه جوړه شوې ده او ټاکل شوې وه چې د مارچ پر ۲۳مه به يې پرانسته کېدله خو د ګورنر او کورکمانډر د مصروفياتو له کبله دغه دستوره د مارچ ۲۷مه پورې وغځول شوه خو بيا د کورونا وايرس د خپرېدو له کبله هغه هم وځنډول شوه.
اختر کاکړ غوښتنه کوي چې بايد اوس ژر تر ژره دا لار خلاصه شي. د بلوچستان چېمبر اف کامرس مرستيال مشر بدرالدين کاکړ مشال راډيو ته وويل چې د بلوچستان پښتون مېشتې سیمې له اقتصادي بدحالۍ سره مخامخ دي نو د دې لار خلاصېدو سره به د دواړو غاړو ترمنځ تجارت زيات شي چې ورسره به سيمه اقتصادي وده وکړي.
د باديني لار خلاصولو دا موضوع د بلوچستان تجارانو له افغان ولسمشر سره د ۲۰۱۹م کال د جون پر ۱۸مه نېټه په لاهور کې د ينجاب د ګورنر په کور کې د ملاقات پر مهال هم راپورته کړې وه او د اختر کاکړ په وينا ولسشمر اشرف غني له خپلې غاړې د لار خلاصولو په اړه هوکړه ورکړې وه. اشرف غني هغه مهال د پاکستان په سفر وو.
خو د پاکستان چېمبر اف کامرس مشر دارو خان اڅکزي وايی چې تر څو د افغانستان غاړې ته ورته انتظامات ونشي تر هغو د باديني لار په عملي توګه خلاصېدل ممکنه نه ده.
نوموړی د جولايي پر۲۰ مه له مشال راډيو سره د مرکې پر مهال په دې اړه د ايران او پاکستان ترمنځ د تجارتي لارو حواله ورکړه. د ده په خبره، يو وخت پاکستان له ايران سره د سوداګرۍ لپاره په ځينو سيمو کې د تجارت لپاره بنيادي ډانچه جوړه کړې وه خو ايران اجازه ورنکړه نو اسلام اباد دا کار پر ځای پرېښود.
د افغانستان حکومت سره بايد خبرې وشي چې د باديني پر لار خپلې خواته انتظامات وکړي. دا لار به د دواړو خلکو د اقتصاد په رغولو کې ډېره مرسته وکړي.داروخان اڅکزی
د ده په خبره بايد له افغانستان حکومت سره په دې اړه خبره وشي او بلې غاړې ته هم ګمرک او نور اړين انتظامات وشي البته دی د باديني لار د سيمې او دواړو هېوادونو د اقتصاد لپاره مهم ګام بولي. د دارو خان اڅکزي په وينا، په ۲۰۱۸ او ۲۰۱۹ مالي کال په دوران کې د بلوچستان يوازې تفتان او چمن لارو د پاکستان حکومت لپاره ۴۵ اربه روپۍ محصول راټول کړی وو چې د ده په خبره که نورې لارې هو خلاصې شي نو دا محصولات به څو چنده زيات شي. دې ته په کتو سره اختر کاکړ له باديني پرته د د ژوب قمردين، توبه کاکړي، توبه اڅکزي او ګلستان باندې هم له افغانسستان سره د تجارتي لارو پرانستلو غوښتنه کوي.
د پاکستان حکومت په دې وروستيو کې له افغانستان سره د لارو بېرته خلاصولو لړۍ پیل کړې ده. حکومت د تورخم، خرلاچو، انګور اډې او غلام خان لارې وار له مخه د تګ راتګ او تجارت لپاره خلاصې کړې دي. پاکستان د کورونا وايرس خپرېدو د مخنيوي په خاطر د مارچ په مياشت له افغانستان سره ټولې تجارتي لارې تړلې وې. خو د چمن لار يې د پوره پر ځای لږه خلاصه کړې ده چې د حکومت د دې ګام پرضد په چمن کې له تېرو شاوخوا دوو مياشتو پرلت روان دی. پرلتوال غوښتنه کوي چې چمن لارې دې په مکمله توګه خلاصه شي.
د پاکستان او افغانستان ترمنځ تجارتي لارې تل له خلاصېدو او بندېدو سره مخامخ وي چې له کبله يې نه يوازې د عامو خلکو تګ راتګ اغېزمن شوی دی بلکې دوه طرفه تجارت هم له تاوان سره مخامخ دی. د پاکستان او افغانستان د تجارو په وينا چې د دواړو هېوادونو ترمنځ د پخوانيو کلونو په پرتله اوس دوطرفه تجارت نيم په نيم ياني له دوه اشاريه اوه اربه ډالره څخه يو اشاريه څلور اربه ډالر ته راکم شوی دی.
